Szukaj

Wiedza

Leki nasenne – farmakologiczne leczenie bezsenności. Część 2

avatar
Udostępnij
tabletki leżące na stole

 

Kontynuujemy cykl poświęcony bezpieczeństwu stosowania leków nasennych. W poprzedniej części uwagę skupiliśmy na terapii wybranymi lekami z grupy pochodnych benzodiazepinowych. Dziś kierujemy się w stronę leków niebenzodiazepinowych, niestosowanych już pochodnych kwasu barbiturowego oraz klometiazolowi. 

Z-drugs, czyli niebenzodiazepinowe leki nasenne

Kolejną omawianą grupą leków wykorzystywaną w leczeniu bezsenności są – wprowadzone stosunkowo niedawno – niebenzodiazepinowe leki nasenne (tzw. Z-drugs, od nazw: zolpidem, zopiklon, zoleplon). Miały cechować się brakiem potencjału uzależniającego, co miało wynikać z ich wybiórczego działania wyłącznie na jedną z podjednostek receptora GABA-ergicznego, związanego z działaniem nasennym. Okazało się jednak, że oprócz ułatwiania zasypiania, działają euforyzująco, co u części chorych powoduje zażywanie ich także w dzień oraz rozwój tolerancji skutkujący używaniem do kilkudziesięciu tabletek na dobę. 

ZALEPLON

Zaleplon to lek nasenny z grupy pochodnych pirazolopirimidyny. Wykazuje działanie nasenne, sedatywne, przeciwlękowe, przeciwdrgawkowe i amnestyczne. Mimo iż budowa chemiczna zaleplonu różni się od struktury pochodnych benzodiazepiny, lek oddziałuje jako ligand z benzodiazepinowym receptorem omega-1 kompleksu GABAA, znajdującym się na podjednostce receptora. Lek stosowany jest w krótkotrwałym (do 2 tygodni) leczeniu bezsenności objawiającej się trudnością w zasypianiu.

Zalecany jest tylko u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami, uniemożliwiającymi prowadzenie normalnego trybu życia lub będącymi przyczyną poważnego dyskomfortu. Podobnie do benzodiazepin, w przypadku równoległego przyjmowania zaleplonu z innymi lekami wpływającymi na OUN (leki przeciwpsychotyczne, nasenne, przeciwlękowe lub uspokajające, przeciwdepresyjne, opioidowe leki przeciwbólowe, leki przeciwpadaczkowe, leki znieczulające i leki przeciwhistaminowe o działaniu uspokajającym) nasileniu może ulec uczucie senności, może to również prowadzić do wystąpienia uczucia senności następnego dnia.

ZOPIKLON

Zopiklon wykazuje działanie nasenne, uspokajające, anksjolityczne, przeciwdrgawkowe i miorelaksacyjne. Wiąże się z podjednostkami typu omega-1 i omega-2 receptora GABAA. Efekty działania zopiklonu wiążą się ze swoistym działaniem agonistycznym na ośrodkowy kompleks receptora GABA-ergicznego, prowadzącym do otwarcia kanału chlorkowego. Działanie uspokajające i nasenne leku jest zbliżone do wykazywanego przez pochodne benzodiazepiny, natomiast właściwości przeciwlękowe, hamujące agresję i miorelaksacyjne są słabsze. Siła działania przeciwdrgawkowego jest podobna, ale trwa ono krócej.

Zopiklon przyspiesza zasypianie, zmniejsza liczbę przebudzeń w nocy, przedłuża czas snu, poprawia jakość snu i samopoczucie po przebudzeniu. Ponieważ zopiklon jest metabolizowany z udziałem izoenzymu CYP3A4 cytochromu P-450, jego działanie mogą nasilać leki hamujące izoenzymy cytochromu P-450, np. antybiotyki makrolidowe (erytromycyna zwiększa AUC zopiklonu o 80%), leki przeciwgrzybicze pochodne azolu, inhibitory proteazy HIV, sok grejpfrutowy. Należy w wówczas rozważyć zmniejszenie dawki zopiklonu. Do charakterystycznych działań niepożądanych często występujących podczas stosowania zopiklonu należy gorzki lub metaliczny smak w ustach. 

ZOLPIDEM

Zolpidem to lek nasenny z grupy imidazopirydyn. W odróżnieniu od pochodnych benzodiazepiny łączących się niewybiórczo ze wszystkimi trzema podtypami receptora omega zolpidem jest wybiórczym agonistą podjednostki typu omega-1 receptora GABAA (znanego również jako podtyp benzodiazepinowy-1, stanowi on jednostkę α kompleksu receptora GABAA). Działa sedatywnie na skutek modulacji czynności kanału chlorkowego. Wykazuje szybkie działanie nasenne (ułatwia zasypianie, wydłuża całkowity czas trwania snu, zapobiega zjawisku wczesnego przebudzenia oraz zmniejsza liczbę i czas trwania wybudzeń nocnych).

W porównaniu z pochodnymi benzodiazepiny zapewnia fazy snu głębokiego (3 i 4 faza snu wolnofalowego). Można to tłumaczyć wybiórczym łączeniem się zolpidemu z receptorem omega-1. Nie zmniejsza aktywności dziennej następnego dnia po zastosowaniu dawki nasennej. Podobnie jak zaleplon, może wystąpić synergizm z jednocześnie stosowanymi lekami wpływającymi na OUN.

Pochodne kwasu barbiturowego i klometiazol

Barbiturany wprowadzono do leczenia na początku XX wieku, ale w związku z dużym potencjałem uzależniającym, toksycznością i częstymi przedawkowaniami prowadzącymi do zgonu, zostały zastąpione przez bezpieczniejsze benzodiazepiny. Barbiturany wywierają działanie przeciwdrgawkowe (są jednak leki z tej grupy pozbawione takiego wpływu), wpływają depresyjnie na ośrodek naczynioruchowy i oddechowy, co ma znaczenie toksykologiczne. Nie wywierają same działania przeciwbólowego, nasilają jednak działanie innych leków o takich właściwościach, co dawniej miało znaczenie praktyczne.

Barbiturany wywołują zależność psychiczną i fizyczną połączoną z rozwojem tolerancji. Pełne uzależnienie rozwija się w wyniku przyjmowania dużych dawek barbituranów przez kilka miesięcy, a zespół abstynencyjny przejawia się objawami neurologicznymi (drżenia, napady drgawkowe), psychicznymi (niepokój, lęk, splątanie) i wegetatywno-somatycznymi (zaburzenia krążenia, bóle brzucha, silne pocenie się).  Należy również pamiętać, że barbiturany są związkami wchodzącymi w interakcje z innymi lekami, przyśpieszając ich metabolizm. Ze względu na wspomniane wyżej niebezpieczeństwa terapii opisaną grupą substancji, leki te nie są już stosowane we wskazaniu, jakim jest bezsenność.

Klometiazol

Klometiazol to pochodna tiazolowej części cząsteczki tiaminy. Wywiera silne, ale krótkie działanie nasenne, uspokajające, spazmolityczne i przeciwdrgawkowe. Mechanizm działania, nie do końca poznany, polega na nasileniu reakcji hamowania w OUN związanym z GABA i glicyną (reaguje z miejscem związanym z kanałem chlorkowym receptora GABA). Lek wywiera także bezpośrednie działanie na kanały chlorkowe. Jest stosowany w delirium tremens (majaczeniu alkoholowym), ostrych stany abstynencji poalkoholowej, stanach pobudzenia, pobudzenia i splatania u pacjentów w podeszłym wieku oraz zaburzeń snu u pacjentów w podeszłym wieku.

Działania niepożądane klometiazolu obejmują: uczucie mrowienia w nosie oraz niedrożność przewodów nosowych mogące wystąpić w 15-20 minutach po przyjęciu leku, a także podrażnienie spojówek, wyjątkowo objawy mogą być nasilone z towarzyszącym bólem głowy.

Podobnie jak inne leki nasenne, klometiazol nasila depresyjny wpływ na OUN leków uspokajających, nasennych (np. benzodiazepin). Dzianie depresyjne na OUN wykazuje, jak powszechnie wiadomo alkohol, dlatego też stosując klometiazol nie należy spożywać alkoholu.  Klometiazol jest inhibitorem CYP2E1 i może hamować metabolizm substratów tego izoenzymu. Należy zachować ostrożność przy stosowaniu leku u pacjentów z bezdechem sennym oraz niewydolnością oddechową.

 

Artykuł pochodzi z kwartalnika „Farmakoekonomika Szpitalna”, nr 45/2019

Autorzy:
Dr n. farm. M. Markowicz-Piasecka
Redakcja

Źródła:

    • https://podyplomie.pl/medycyna/10611,leczenie-bezsennosci
    • https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/015/989/original/33-39.pdf?1472558597
    • Kostowski W., „Farmakologia. Podstawy farmakoterapii” 2006, PZWL.
    • Janiec W., Krupińska J., „Farmakodynamika. Podręcznik dla studentów farmacji” 2005, PZWL.
    • Markowicz-Piasecka M., Bezpieczeństwo stosowania leków nasennych i uspakajających, „Farmakoekonomika szpitalna”, 2014; 4.
    • https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=1298, dostęp dnia 22.09.2018 r.
    • https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=511, dostęp dnia 22.09.2018 r.
    • http://bazalekow.mp.pl/leki/items.html?letter=2, dostęp dnia 22.09.2018 r.
    • http://psychiatria.mp.pl/uzaleznienia/show.html?id=6968, dostęp dnia 22.09.2018 r.
    • Habrat B., Nadużywanie i uzależnienie od leków uspakajających i nasennych, dostęp dnia 22.09.2018 r.

 

Tagi:

Zostaw komentarz

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Informacje na temat Administratora Danych i o przetwarzaniu danych osobowych:

W celu realizacji obowiązków nałożonych na administratorów danych osobowych w drodze rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) – RODO, Urtica Sp. z o.o. informuje, że w przypadku przetwarzania Państwa danych osobowych w związku z wykonywaniem i na cele usługi prenumeraty pisma „Farmakoekonomika szpitalna”, Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Sp. z o.o., z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000113253, NIP 894-255-67-99, o kapitale zakładowym: 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres: sekretariat@urtica.pl.

Prosimy pamiętać, że podanie Państwa danych osobowych jest całkowicie dobrowolne, jednak konieczne dla celów prawidłowego wykonania usługi, prowadzenia dokumentacji oraz archiwizacji, na państwa dane osobowe będą przetwarzane na podstawie art. 6 lit. a (wyrażona przez Państwa zgoda) i b (realizacja na Państwa rzecz umowy) RODO. Państwa dane osobowe będą przechowywane zgodnie z wymogami obowiązującego prawa przez okres trwania prenumeraty oraz do momentu zakończenia wypełniania obowiązku prawnego m.in. obowiązku archiwizacyjnego, przedawnienia roszczeń wynikających z umowy. Odbiorcą Państwa danych osobowych jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy lub współpracownicy Spółki. Mają państwo prawo do dostępu do danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania a także prawo do przenoszenia danych. Przysługuje Państwu również prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, jak również wycofania zgody (zgodnie z poniższym). Ponadto, mają Państwo prawo do zgłoszenia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
Wycofanie zgody może nastąpić przez oświadczenie o wycofaniu zgody skierowane na adres Administratora Danych podany powyżej. Informujemy, że wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem. Proszę jednakże mieć na względzie, że po wycofaniu zgody nie będzie możliwa realizacja na Państwa rzecz prenumeraty. Dane osobowe nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu, w tym profilowaniu.

Inspektor Ochrony Danych: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, iod.urtica@iurico.pl, nr tel.: +48 71 344 56 59.

Będąc świadomych powyższych informacji, na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a RODO, niniejszym wyrażam zgodę spółce Urtica Sp. z o.o., ul. Krzemieniecka 120, 54-613 Wrocław, na przetwarzanie moich danych osobowych objętych formularzem w celu realizacji prenumeraty pisma „Farmakoekonomika szpitalna” i ewentualnego kontaktu w związku z jej realizacją, w następującym zakresie: imię, nazwisko, zawód, adres do wysyłki i/lub adres e-mail do wysyłki (w zależności od wybranej przeze mnie formy/form prenumeraty), numer telefonu.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Spółka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000113253, NIP: 894-25-56-799, REGON: 932081801, o kapitale zakładowym w wysokości 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres sekretariat@urtica.pl.
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu realizacji na Państwa rzecz prenumeraty czasopisma Farmakoekonomika szpitalna. W przypadku, gdy wyrazili Państwo zgodę na przetwarzanie danych w celach marketingowych oraz otrzymywanie informacji handlowej na adres poczty e-mail – również w celu prezentacji Państwu oferty handlowej Spółki.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi wyrażona przez Państwa zgoda na ich przetwarzanie w ww. celu na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Państwa zgoda na przetwarzanie danych osobowych przez Spółkę jest dobrowolna i nie są Państwo zobowiązani do jej wyrażenia, jest jednak konieczna celem realizacji na Państwa rzecz prenumeraty czasopisma Farmakoekonomika szpitalna – co wobec braku zgody nie będzie możliwe.
5. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Dane mogą być ponadto powierzane do przetwarzania w imieniu Spółki procesorom Spółki.
6. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu cofnięcia zgody na ich przetwarzanie, wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki lub w formie wiadomości e-mail na adres sekretariat@urtica.pl lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
7. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
8. Mają Państwo prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie (bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem).
9. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
10. Inspektorem Ochrony Danych jest r. pr. Maciej Skory, dane do kontaktu: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, e-mail: iod.urtica@iurico.pl, nr tel.: +48 71 344 56 59.
11. Państwa dane osobowe objęte powyższym formularzem nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu ani profilowaniu.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Spółka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000113253, NIP: 894-25-56-799, REGON: 932081801, o kapitale zakładowym w wysokości 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres sekretariat@urtica.pl.
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celach marketingowych, a w tym marketingu bezpośredniego, tj. przesyłania na Państwa adres e-mail informacji handlowej w postaci newslettera oraz prezentacji oferty Spółki w formie kontaktu telefonicznego z użyciem Państwa numeru.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi wyrażona przez Państwa zgoda na ich przetwarzanie na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Państwa zgoda na przetwarzanie danych osobowych przez Spółkę jest dobrowolna i nie są Państwo zobowiązani do jej wyrażenia, jest jednak konieczna celem przesyłania na Państwa adres e-mail newslettera oraz prezentacji oferty Spółki w formie kontaktu telefonicznego – co wobec braku zgody nie będzie możliwe.
5. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Dane mogą być ponadto powierzane do przetwarzania w imieniu Spółki procesorom Spółki.
6. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu cofnięcia zgody na ich przetwarzanie, wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki lub w formie wiadomości e-mail na adres sekretariat@urtica.pl, lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
7. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
8. Mają Państwo prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie (bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem).
9. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
10. Państwa dane osobowe nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu ani profilowaniu.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Spółka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000113253, NIP: 894-25-56-799, REGON: 932081801, o kapitale zakładowym w wysokości 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres sekretariat@urtica.pl.
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu kontaktu – odpowiedzi na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu kontaktowym. W przypadku, gdy wyrazili Państwo zgodę na przetwarzanie danych w celach marketingowych oraz otrzymywanie informacji handlowej na adres poczty e-mail – również w celu prezentacji Państwu oferty handlowej Spółki.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi wyrażona przez Państwa zgoda na ich przetwarzanie w ww. celu na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Państwa zgoda na przetwarzanie danych osobowych przez Spółkę jest dobrowolna i nie są Państwo zobowiązani do jej wyrażenia, jest jednak konieczna celem odpowiedzi na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu – co wobec braku zgody nie będzie możliwe.
5. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Dane mogą być ponadto powierzane do przetwarzania w imieniu Spółki procesorom Spółki.
6. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu cofnięcia zgody na ich przetwarzanie, wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki lub w formie wiadomości e-mail na adres sekretariat@urtica.pl lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
7. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
8. Mają Państwo prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie (bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem).
9. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
10. Inspektorem Ochrony Danych jest r. pr. Maciej Skory, dane do kontaktu: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, e-mail: iod.urtica@iurico.pl, nr tel.: +48 71 344 56 59.
11. Państwa dane osobowe objęte powyższym formularzem nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu ani profilowaniu.