Szukaj

Wiedza

Leki nasenne – farmakologiczne leczenie bezsenności. Część 3

avatar
Udostępnij
listki mięty w moździerzu

W naszym cyklu poświęconym bezpieczeństwu stosowania leków nasennych docieramy do preparatów dostępnych bez recepty. W artykule przyjrzymy się lekom uspokajającym i nasennym. Jak tego typu leki wpływają na nasz organizm? Kiedy po nie sięgnąć? A w końcu – jak stosować je bezpiecznie? W poszukiwaniu odpowiedzi na te pytania zapraszamy do lektury artykułu.

 

Roślinne leki nasenne i uspokajające

W przypadku pewnych rodzajów bezsenności (mowa tu o przygodnej lub krótkotrwałej), można zastanowić się nad podjęciem próby zastosowania u pacjenta preparatów ziołowych. Warto to zrobić choćby ze względu na korzystny profil bezpieczeństwa i dobrą tolerancję leków pochodzenia roślinnego w porównaniu ze standardową terapią, która posiada istotnie silniejsze działanie nasenne, ale także obarczona jest większym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych.

Stosując preparaty roślinne, warto mieć na uwadze fakt, że omawiane środki mogą wchodzić w interakcje z dotychczas stosowani lekami, szczególnie u osób poddanych polifarmakoterapii.

Kozłek lekarski

Najpopularniejszym i najbardziej przebadanym ziołowym środkiem uspokajającym i nasennym jest kozłek lekarski (Valeriana officinalis) zawierający ester borneolowy kwasu izowalerianowego i inne związki o działaniu uspokajającym (tzw. walepotriaty). Znane są różne formy galenowe: Tinctura Valerianae, Infusum Valerianae, zioła zawierające mieszankę różnych roślin (nervogran). Z przeglądu prac klinicznych wynika, że preparaty z waleriany powodują niewiele działań niepożądanych.

Mechanizm działania najprawdopodobniej polega na reakcji aktywnych związków, które posiada roślina, z receptorem GABA (dokładnie z kompleksem kanału GABA/benzodwuazepino/chlorowego). W wyniku połączenia związków obecnych w roślinie następuje hiperpolaryzacja neuronu, co w efekcie prowadzi do wytłumienia jego aktywności. Związki zawarte w kozłku prawdopodobnie oddziałują też na inne receptory, takie jak adenozynowe A1 czy na receptory 5-HT1A (efekt serotoninergiczny). Prawdopodobnie wspomagają też działanie melatoniny.

„Waleriana” redukuje stres, dzięki czemu ułatwia zasypianie. Poza tym wydłuża czas nocnego odpoczynku pacjenta. Analizując działanie preparatów kozłka ,nie da się nie zauważyć, że po jego zastosowaniu następnego dnia nie zaobserwowano senności, co jest ważnym kryterium przy doborze odpowiedniego preparatu. Jednakże opisano możliwość utraty czujności w ciągu dnia, dlatego też stosując kozłek jako preparat nasenny, nie powinno się prowadzić pojazdów mechanicznych do dwóch/trzech godzin od momentu jego zastosowania.

Passiflora

Ziele passiflory (Passiflora incarnata) – męczennicy cielistej — jest łagodnym środkiem uspokajającym i poprawiającym jakość snu, posiadającym powinowactwo do układu GABA-ergicznego. Roślina naturalnie występuje w Ameryce Południowej oraz jest uprawiana na południu Europy. Możliwości wykorzystywania ziela męczennicy w celach medycznych wynikają z tradycji stosowania jej w średnio nasilonych stanach stresu psychicznego, w napięciach nerwowych, stanach lękowych, nadpobudliwości i migrenach.

Swoje działanie zawdzięcza najprawdopodobniej pochodnym luteoliny oraz apigeniny. Oprócz wspomnianych wskazań męczennica cielista znalazła zastosowanie również w łagodzeniu dolegliwości związanych z menopauzą – ze względu na zawarte w niej związki o działaniu estrogenowym. Ziele męczennicy powinno być stosowane wraz z innymi preparatami roślinnymi bądź występować w preparacie złożonym.

Chmiel zwyczajny

Kolejną rośliną, która znalazła się w tym zestawieniu, jest chmiel zwyczajny (Chumulus lupulus). Szyszki chmielu zwyczajnego – rośliny pospolicie rosnącej w lasach i zaroślach — są stosowane w stanach zmęczenia i wyczerpania nerwowego oraz w związanych z tym trudnościach w zasypianiu czy przy nadpobudliwości nerwowej. Chmiel często występuje w preparatach złożonych wraz z korzeniem kozłka czy liściem melisy. Związki zawarte w szyszkach chmielu: farnezen, hamulon i lupulon są odpowiedzialne za efekt leczniczy w zaburzeniach nastroju takich jak niepokój, stany lękowe i trudności w zasypianiu. Chmiel, podobnie jak ziele passiflory, stosuje się w preparatach łagodzących dolegliwości związane z menopauzą.

Melisa

Następną omawianą rośliną, którą można zastosować w zaburzeniach snu, jest melisa lekarska (Melisa officinalis) pochodząca z regionu basenu Morza Śródziemnego. Swoje działanie zawdzięcza zawartemu w liściach olejkowi eterycznemu oraz flawonoidom. Ze względu na swoje właściwości uspokajające jest stosowana w stanach lękowych, zaburzeniach przewodu pokarmowego powstałych na tle nerwowym, wspomagająco w leczeniu bólów menstruacyjnych i bólu głowy oraz, co istotne, poleca się ją i stosuje w przypadku trudności z zasypianiem. Zwykle stosuje się ją w formie naparu, 2-3 razy na dobę.

Melatonina – lek nasenny bez recepty 

Melatonina to neurohormon produkowany przez szyszynkę, który odgrywa rolę w wewnętrznej synchronizacji cyklu dobowego i zegara biologicznego człowieka. Wykazuje dobowy rytm wydzielania, charakteryzujący się małym stężeniem we krwi w ciągu dnia oraz szczytem stężenia od godziny 24.00 do 3.00 w nocy.

Ułatwia zasypianie, zmniejsza liczbę przebudzeń w nocy, poprawia jakość snu. Wskazania do stosowania melatoniny obejmują leczenie zaburzeń rytmu dobowego snu i czuwania u niewidomych, zaburzeń snu związanych z szybką zmianą stref czasowych w czasie podróży międzykontynentalnych (jet lag), zaburzeń snu związanych z zaburzeniami rytmu snu i czuwania, np. w związku z pracą w systemie zmianowym. Ponadto melatonina stosowana jest w monoterapii w krótkotrwałym leczeniu pierwotnej bezsenności, charakteryzującej się niską jakością snu, u pacjentów powyżej 55 roku życia.

Melatonina jest lekiem bezpiecznym, jednak może powodować: drażliwość, niepokój, nerwowość, nietypowe sny, migrenę, pobudzenie psychoruchowe, zawroty głowy, senność, bóle brzucha, zaparcia, suchość w ustach. Podczas stosowania leku rzadko mogą wystąpić: leukopenia, małopłytkowość, hipertriglicerydemia, zmiany nastroju, płacz czy agresja. Melatonina może nasilać działanie uspokajające leków, takich jak: zaleplon, zolpidem i zopiklon. Jednoczesne podawanie jej z zolpidemem prowadziło do nasilonych zaburzeń uwagi, pamięci i koordynacji w porównaniu ze stosowaniem samego zolpidemu. Nie zaleca się stosowania melatoniny u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią.

 

Autor:
Dr n. farm. Magdalena Markowicz-Piasecka,

Redakcja

 

Źródła:

    • Kostowski W., „Farmakologia. Podstawy farmakoterapii” 2006, PZWL.
    • Janiec W., Krupińska J., „Farmakodynamika. Podręcznik dla studentów farmacji” 2005, PZWL.
    • Markowicz-Piasecka M., Bezpieczeństwo stosowania leków nasennych i uspakajających, „Farmakoekonomika szpitalna”, 2014; 4.
    • https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=1298, dostęp dnia 22.09.2018 r.
    • https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=511, dostęp dnia 22.09.2018 r.
    • http://bazalekow.mp.pl/leki/items.html?letter=2, dostęp dnia 22.09.2018 r.
    • http://psychiatria.mp.pl/uzaleznienia/show.html?id=6968, dostęp dnia 22.09.2018 r.
    • Habrat B., Nadużywanie i uzależnienie od leków uspakajających i nasennych, dostęp dnia 22.09.2018 r.
    • Grabska- Kobyłecka I.; Nowak D., Sen bezsenność i jej leczenie – krótki przegląd aktualnej wiedzy ze szczególnym uwzględnieniem ziołolecznictwa, Pediatr. Med.Rodz. 2014, 10 (3), p. 270-277
    • Nowak G. Surowce roślinne o działaniu przeciwlękowym i przeciwdepresyjnym, Herba polonica, Vol. 55 No 1 2009
    • Minecka A, Zych M., Kaczmarczyk-Sedlak I – Prenylnaringenin from hop (Humulus lupulus L.) – a panacea for menopause?, Herba Polonica, Vol. 63,No. 4 2017

     

     

     

Tagi:

Zostaw komentarz

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Informacje na temat Administratora Danych i o przetwarzaniu danych osobowych:

W celu realizacji obowiązków nałożonych na administratorów danych osobowych w drodze rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) – RODO, Urtica Sp. z o.o. informuje, że w przypadku przetwarzania Państwa danych osobowych w związku z wykonywaniem i na cele usługi prenumeraty pisma „Farmakoekonomika szpitalna”, Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Sp. z o.o., z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000113253, NIP 894-255-67-99, o kapitale zakładowym: 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres: sekretariat@urtica.pl.

Prosimy pamiętać, że podanie Państwa danych osobowych jest całkowicie dobrowolne, jednak konieczne dla celów prawidłowego wykonania usługi, prowadzenia dokumentacji oraz archiwizacji, na państwa dane osobowe będą przetwarzane na podstawie art. 6 lit. a (wyrażona przez Państwa zgoda) i b (realizacja na Państwa rzecz umowy) RODO. Państwa dane osobowe będą przechowywane zgodnie z wymogami obowiązującego prawa przez okres trwania prenumeraty oraz do momentu zakończenia wypełniania obowiązku prawnego m.in. obowiązku archiwizacyjnego, przedawnienia roszczeń wynikających z umowy. Odbiorcą Państwa danych osobowych jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy lub współpracownicy Spółki. Mają państwo prawo do dostępu do danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania a także prawo do przenoszenia danych. Przysługuje Państwu również prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, jak również wycofania zgody (zgodnie z poniższym). Ponadto, mają Państwo prawo do zgłoszenia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
Wycofanie zgody może nastąpić przez oświadczenie o wycofaniu zgody skierowane na adres Administratora Danych podany powyżej. Informujemy, że wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem. Proszę jednakże mieć na względzie, że po wycofaniu zgody nie będzie możliwa realizacja na Państwa rzecz prenumeraty. Dane osobowe nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu, w tym profilowaniu.

Inspektor Ochrony Danych: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, iod.urtica@iurico.pl, nr tel.: +48 71 344 56 59.

Będąc świadomych powyższych informacji, na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a RODO, niniejszym wyrażam zgodę spółce Urtica Sp. z o.o., ul. Krzemieniecka 120, 54-613 Wrocław, na przetwarzanie moich danych osobowych objętych formularzem w celu realizacji prenumeraty pisma „Farmakoekonomika szpitalna” i ewentualnego kontaktu w związku z jej realizacją, w następującym zakresie: imię, nazwisko, zawód, adres do wysyłki i/lub adres e-mail do wysyłki (w zależności od wybranej przeze mnie formy/form prenumeraty), numer telefonu.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Spółka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000113253, NIP: 894-25-56-799, REGON: 932081801, o kapitale zakładowym w wysokości 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres sekretariat@urtica.pl.
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu realizacji na Państwa rzecz prenumeraty czasopisma Farmakoekonomika szpitalna. W przypadku, gdy wyrazili Państwo zgodę na przetwarzanie danych w celach marketingowych oraz otrzymywanie informacji handlowej na adres poczty e-mail – również w celu prezentacji Państwu oferty handlowej Spółki.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi wyrażona przez Państwa zgoda na ich przetwarzanie w ww. celu na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Państwa zgoda na przetwarzanie danych osobowych przez Spółkę jest dobrowolna i nie są Państwo zobowiązani do jej wyrażenia, jest jednak konieczna celem realizacji na Państwa rzecz prenumeraty czasopisma Farmakoekonomika szpitalna – co wobec braku zgody nie będzie możliwe.
5. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Dane mogą być ponadto powierzane do przetwarzania w imieniu Spółki procesorom Spółki.
6. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu cofnięcia zgody na ich przetwarzanie, wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki lub w formie wiadomości e-mail na adres sekretariat@urtica.pl lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
7. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
8. Mają Państwo prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie (bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem).
9. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
10. Inspektorem Ochrony Danych jest r. pr. Maciej Skory, dane do kontaktu: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, e-mail: iod.urtica@iurico.pl, nr tel.: +48 71 344 56 59.
11. Państwa dane osobowe objęte powyższym formularzem nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu ani profilowaniu.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Spółka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000113253, NIP: 894-25-56-799, REGON: 932081801, o kapitale zakładowym w wysokości 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres sekretariat@urtica.pl.
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celach marketingowych, a w tym marketingu bezpośredniego, tj. przesyłania na Państwa adres e-mail informacji handlowej w postaci newslettera oraz prezentacji oferty Spółki w formie kontaktu telefonicznego z użyciem Państwa numeru.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi wyrażona przez Państwa zgoda na ich przetwarzanie na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Państwa zgoda na przetwarzanie danych osobowych przez Spółkę jest dobrowolna i nie są Państwo zobowiązani do jej wyrażenia, jest jednak konieczna celem przesyłania na Państwa adres e-mail newslettera oraz prezentacji oferty Spółki w formie kontaktu telefonicznego – co wobec braku zgody nie będzie możliwe.
5. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Dane mogą być ponadto powierzane do przetwarzania w imieniu Spółki procesorom Spółki.
6. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu cofnięcia zgody na ich przetwarzanie, wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki lub w formie wiadomości e-mail na adres sekretariat@urtica.pl, lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
7. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
8. Mają Państwo prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie (bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem).
9. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
10. Państwa dane osobowe nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu ani profilowaniu.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Spółka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000113253, NIP: 894-25-56-799, REGON: 932081801, o kapitale zakładowym w wysokości 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres sekretariat@urtica.pl.
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu kontaktu – odpowiedzi na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu kontaktowym. W przypadku, gdy wyrazili Państwo zgodę na przetwarzanie danych w celach marketingowych oraz otrzymywanie informacji handlowej na adres poczty e-mail – również w celu prezentacji Państwu oferty handlowej Spółki.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi wyrażona przez Państwa zgoda na ich przetwarzanie w ww. celu na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Państwa zgoda na przetwarzanie danych osobowych przez Spółkę jest dobrowolna i nie są Państwo zobowiązani do jej wyrażenia, jest jednak konieczna celem odpowiedzi na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu – co wobec braku zgody nie będzie możliwe.
5. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Dane mogą być ponadto powierzane do przetwarzania w imieniu Spółki procesorom Spółki.
6. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu cofnięcia zgody na ich przetwarzanie, wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki lub w formie wiadomości e-mail na adres sekretariat@urtica.pl lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
7. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
8. Mają Państwo prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie (bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem).
9. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
10. Inspektorem Ochrony Danych jest r. pr. Maciej Skory, dane do kontaktu: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, e-mail: iod.urtica@iurico.pl, nr tel.: +48 71 344 56 59.
11. Państwa dane osobowe objęte powyższym formularzem nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu ani profilowaniu.