Szukaj

Wiedza

Zastosowanie leków o działaniu analeptycznym – część 2

avatar
Udostępnij
mężczyzna trzymający kubek kawy

Przynależność do psychostymulantów określają zasady dość płynne i trudne do jednoznacznego określenia. Substancje te oprócz psychicznego oraz fizycznego pobudzenia, nasilenia stanu czuwania, polepszenia nastroju wywołują również silne uzależnienie.

Charakterystycznymi przedstawicielami tej grupy leków są pochodne fenyloetyloaminy, do których należą: amfetamina, metamfetamina i jej pochodne, amfetaminil, efedryna, fenfluramina, sibutramina, metylfenidat, selegilina, jak również substancje o budowie innej niż amfetamina tj. mazindol czy kokaina. Substancje te mają podobne działanie psychotropowe oraz na pozostałe układy organizmu, a szczególnie na układ krążenia [1,4].

Właściwości psychoanaleptyków omawiane są zawsze na przykładzie amfetaminy, ponieważ jest to najważniejszy przedstawiciel tej grupy leków. Substancja ta została zsyntetyzowana na początku XX w. i stosowana była w objawowym leczeniu astmy skrzelowej, narkolepsji, chorobie Parkinsona, zespole nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi (ADHD, ang. attention deficyt hyperactivity disorder) oraz jako środek kurczący naczynia błony śluzowej nosa. Używana była także do hamowania działania leków działających depresyjnie na OUN, np. barbituranów, jak również w celu zniesienia objawów zmęczenia. Pochodne fenyloetyloaminy stosowane były na szeroką skalę w leczeniu otyłości, ze względu na ich działanie anorektyczce. Dotyczy to wszystkich psychopobudzających związków, jednak szczególnie wykorzystywane w tym celu były fenfluramina, sibutramina oraz modafinil. W połowie wieku XX zwrócono uwagę na silnie uzależniające właściwości substancji z tej grupy oraz zagrożenie dla całego organizmu jakie niesie za sobą ich stosowanie, dlatego też obecnie znaczenie leczniczych właściwości tych substancji jest niewielkie [1,4]. W Polsce dopuszczone do obrotu są: efedryna, metylofenidat, selegilina. [6]

Efedryna

Ma działanie rozszerzające na oskrzela, stymuluje oddychanie i zmniejsza wydzielanie śluzu w drogach oddechowych. Na serce na wpływ inotropowo i chronotropowo dodatni. Zwęża naczynia krwionośne powodując tym samym wzrost ciśnienia tętniczego. Efedryna zwiotcza pęcherz moczowy, jak również wywołuje skurcz jego zwieracza, powodując skłonność do zatrzymywania moczu. Łatwo przenikając przez barierę krew–mózg działa pobudzająco na OUN. Objawem zażycia efedryny są rozszerzone źrenice, bez porażonej akomodacji. Może powodować hiperglikemię, natomiast po kilkakrotnym jej podaniu rozwija się zjawisko tachyfilaksji. Efedrynę stosuje się w przypadku stanów skurczowych dróg oddechowych, miejscowo w celu obkurczenia naczyń w stanach zapalnych błon śluzowych oraz przy zakażeniu dróg oddechowych, jako składnik preparatów złożonych [1,4,10].

Metylofenidat

Jest to łagodny środek stymulujący OUN, który ma bardziej zauważalny wpływ na psychikę niż na aktywność ruchową. Stosowany jest jako element kompleksowego programu leczenia ADHD u dzieci po 6. roku życia i młodzieży, wprzypadku, gdy inne sposoby postępowania terapeutycznego nie są wystarczająco skuteczne. Sam mechanizm działania metylofenidatu w tym schorzeniu nie jest dokładnie znany. Przypuszcza się, że metylfenidat hamuje zwrotny wychwyt noradrenaliny i dopaminy przez neurony presynaptyczne oraz zwiększa uwalnianie tych monoamin do przestrzeni pozaneuronalnej [1,4,11].

Selegilina

Pochodna amfetaminy będąca silnym, selektywnym inhibitorem monoaminooksydazy B (MAO-B). Hamuje wychwyt zwrotny amin katecholowych w zakończeniach nerwowych oraz presynaptyczne receptory dopaminowe, zwiększając stężenie dopaminy w OUN. Jako wybiórczy inhibitor MAO-B nie wpływa na aktywność MAO w jelitach oraz nie hamuje rozkładu innych amin, zwłaszcza tyraminy, dzięki czemu zniesione zostaje ryzyko wystąpienia przełomów nadciśnieniowych. Wskazaniem do stosowania selegiliny jest objawowy parkinsonizm oraz wczesne stadia choroby Parkinsona. Podczas monoterapii znacząco opóźnia czas włączenia lewodopy oraz może zapobiegać występowaniu dobowych fluktuacji ruchowych, pozwala to na utrzymanie całkowitej lub częściowej zdolności pacjenta do pracy. W przypadku podawania selegiliny z lewodopą wzmocnienia i wydłuża działanie lewodopy, przez co można zredukować jej dawkę o około 30%. Objawowy parkinsonizm [1,4,12].

Substancje o działaniu analeptycznym, mimo znanego ryzyka stosowania oraz wycofania ze standardów leczenia wielu chorób, są popularne w środowisku sportowym jako środki dopingujące. Wykaz substancji, które znalazły się na liście zakazanych środków farmakologicznych i metod uznanych za dopingowe przedstawia Tabela 2. [2,3].

substancje o działaniu
analeptycznym
substancje o działaniu psychostymulującym
strychnina

niketamid

etamiwan

krotenamid, kropropamid

amifenazol

pentetrazol (pentylenotetrazol)

amfetamina

amfetaminil

efedryna

metamfetamina

fenfluramina

metylofenidat

meldonium

Tabela 2. Lista zakazanych środków farmakologicznych i metod uznanych za dopingowe [2].

Autor:
mgr farm. Maria Podsiedlik,
Zakład Chemii Farmaceutycznej, Analizy Leków i Radiofarmacji,
Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Artykuł pochodzi z kwartalnika „ Farmakoekonomika szpitalna” nr 46/2019

Źródła:

    • >Zejc A., Gorczyca M., „Chemia leków”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, Wydanie 2.
    • Obwieszczenie Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu z dnia 25 stycznia 2002 r. w sprawie zatwierdzenia listy zakazanych środków farmakologicznych i metod uznanych za dopingowe; dostępny w Internecie: <http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20020070138>, dostęp 01.2019 r.
    • Polska Agencja Antydopingowa Polada, <https://www.antydoping.pl/lista-substancji-zabronionych>, dostęp 01.04.2019 r.
    • Kostowski W., Herman Z. S., „Farmakologia. Podstawy farmakoterapii”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, Wydanie3
    • Kohlmünzer, Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji, Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa. 2007. Wyd.5
    • Urzędowy Wykaz Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, według stanu na dzień 1 stycznia 2018 r.; Dz. Urz. Min. Zdr. z 2018, poz. 23; dostępny w Internecie: <http://bip.urpl.gov.pl/pl/biuletyny-i-wykazy/urz%C4%99dowy-wykaz-produkt%C3%B3w-leczniczych>, dostęp 04.01.2019 r.
    • Charakterystyka Produktu Leczniczego Peyona,
      <https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2016/20160224134299/anx_134299_pl.pdf>, dostęp 04.01.2019 r.
    • Opis substancji: teofilina, <https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=757>, dostęp 04.01.2019 r.
    • Opis substancji: niketamid, <https://indeks.mp.pl/desc.php?id=959>, dostęp 04.01.2019 r.
    • Opis substancji: efedryna, <https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=245>, dostęp 04.01.2019 r.
    • Opis substancji: metylofenidat, <https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=1821>, dostęp 04.01.2019 r.
    • Opis substancji: selegilina, <https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=704&id=704>, dostęp 04.01.2019 r.
Tagi:

Informacje na temat Administratora Danych i o przetwarzaniu danych osobowych:

W celu realizacji obowiązków nałożonych na administratorów danych osobowych w drodze rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) – RODO, Urtica Sp. z o.o. informuje, że w przypadku przetwarzania Państwa danych osobowych w związku z wykonywaniem i na cele usługi prenumeraty pisma „Farmakoekonomika szpitalna”, Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Sp. z o.o., z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000113253, NIP 894-255-67-99, o kapitale zakładowym: 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres: sekretariat@urtica.pl.

Prosimy pamiętać, że podanie Państwa danych osobowych jest całkowicie dobrowolne, jednak konieczne dla celów prawidłowego wykonania usługi, prowadzenia dokumentacji oraz archiwizacji, na państwa dane osobowe będą przetwarzane na podstawie art. 6 lit. a (wyrażona przez Państwa zgoda) i b (realizacja na Państwa rzecz umowy) RODO. Państwa dane osobowe będą przechowywane zgodnie z wymogami obowiązującego prawa przez okres trwania prenumeraty oraz do momentu zakończenia wypełniania obowiązku prawnego m.in. obowiązku archiwizacyjnego, przedawnienia roszczeń wynikających z umowy. Odbiorcą Państwa danych osobowych jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy lub współpracownicy Spółki. Mają państwo prawo do dostępu do danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania a także prawo do przenoszenia danych. Przysługuje Państwu również prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, jak również wycofania zgody (zgodnie z poniższym). Ponadto, mają Państwo prawo do zgłoszenia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
Wycofanie zgody może nastąpić przez oświadczenie o wycofaniu zgody skierowane na adres Administratora Danych podany powyżej. Informujemy, że wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem. Proszę jednakże mieć na względzie, że po wycofaniu zgody nie będzie możliwa realizacja na Państwa rzecz prenumeraty. Dane osobowe nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu, w tym profilowaniu.

Inspektor Ochrony Danych: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, iod.urtica@iurico.pl, nr tel.: +48 71 344 56 59.

Będąc świadomych powyższych informacji, na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a RODO, niniejszym wyrażam zgodę spółce Urtica Sp. z o.o., ul. Krzemieniecka 120, 54-613 Wrocław, na przetwarzanie moich danych osobowych objętych formularzem w celu realizacji prenumeraty pisma „Farmakoekonomika szpitalna” i ewentualnego kontaktu w związku z jej realizacją, w następującym zakresie: imię, nazwisko, zawód, adres do wysyłki i/lub adres e-mail do wysyłki (w zależności od wybranej przeze mnie formy/form prenumeraty), numer telefonu.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Spółka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000113253, NIP: 894-25-56-799, REGON: 932081801, o kapitale zakładowym w wysokości 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres sekretariat@urtica.pl.
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu realizacji na Państwa rzecz prenumeraty czasopisma Farmakoekonomika szpitalna. W przypadku, gdy wyrazili Państwo zgodę na przetwarzanie danych w celach marketingowych oraz otrzymywanie informacji handlowej na adres poczty e-mail – również w celu prezentacji Państwu oferty handlowej Spółki.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi wyrażona przez Państwa zgoda na ich przetwarzanie w ww. celu na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Państwa zgoda na przetwarzanie danych osobowych przez Spółkę jest dobrowolna i nie są Państwo zobowiązani do jej wyrażenia, jest jednak konieczna celem realizacji na Państwa rzecz prenumeraty czasopisma Farmakoekonomika szpitalna – co wobec braku zgody nie będzie możliwe.
5. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Dane mogą być ponadto powierzane do przetwarzania w imieniu Spółki procesorom Spółki.
6. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu cofnięcia zgody na ich przetwarzanie, wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki lub w formie wiadomości e-mail na adres sekretariat@urtica.pl lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
7. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
8. Mają Państwo prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie (bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem).
9. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
10. Inspektorem Ochrony Danych jest r. pr. Maciej Skory, dane do kontaktu: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, e-mail: iod.urtica@iurico.pl, nr tel.: +48 71 344 56 59.
11. Państwa dane osobowe objęte powyższym formularzem nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu ani profilowaniu.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Spółka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000113253, NIP: 894-25-56-799, REGON: 932081801, o kapitale zakładowym w wysokości 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres sekretariat@urtica.pl.
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celach marketingowych, a w tym marketingu bezpośredniego, tj. przesyłania na Państwa adres e-mail informacji handlowej w postaci newslettera oraz prezentacji oferty Spółki w formie kontaktu telefonicznego z użyciem Państwa numeru.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi wyrażona przez Państwa zgoda na ich przetwarzanie na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Państwa zgoda na przetwarzanie danych osobowych przez Spółkę jest dobrowolna i nie są Państwo zobowiązani do jej wyrażenia, jest jednak konieczna celem przesyłania na Państwa adres e-mail newslettera oraz prezentacji oferty Spółki w formie kontaktu telefonicznego – co wobec braku zgody nie będzie możliwe.
5. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Dane mogą być ponadto powierzane do przetwarzania w imieniu Spółki procesorom Spółki.
6. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu cofnięcia zgody na ich przetwarzanie, wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki lub w formie wiadomości e-mail na adres sekretariat@urtica.pl, lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
7. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
8. Mają Państwo prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie (bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem).
9. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
10. Państwa dane osobowe nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu ani profilowaniu.

1. Administratorem Państwa danych osobowych jest Urtica Spółka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu (54-613) przy ul. Krzemienieckiej 120, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej, VI Wydział Gospodarczy KRS pod numerem KRS 0000113253, NIP: 894-25-56-799, REGON: 932081801, o kapitale zakładowym w wysokości 1.000.000,00 zł („Spółka”). Mogą Państwo skontaktować się ze Spółką również poprzez wiadomość e-mail na adres sekretariat@urtica.pl.
2. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu kontaktu – odpowiedzi na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu kontaktowym. W przypadku, gdy wyrazili Państwo zgodę na przetwarzanie danych w celach marketingowych oraz otrzymywanie informacji handlowej na adres poczty e-mail – również w celu prezentacji Państwu oferty handlowej Spółki.
3. Podstawą prawną przetwarzania Państwa danych osobowych objętych formularzem stanowi wyrażona przez Państwa zgoda na ich przetwarzanie w ww. celu na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
4. Państwa zgoda na przetwarzanie danych osobowych przez Spółkę jest dobrowolna i nie są Państwo zobowiązani do jej wyrażenia, jest jednak konieczna celem odpowiedzi na Państwa pytania lub wątpliwości ujęte w formularzu – co wobec braku zgody nie będzie możliwe.
5. Odbiorcą Państwa danych osobowych objętych formularzem jest wyłącznie Spółka, a Państwa dane przetwarzać będą wyłącznie upoważnieni do tego pracownicy Spółki. Dane mogą być ponadto powierzane do przetwarzania w imieniu Spółki procesorom Spółki.
6. Państwa dane osobowe będą przechowywane do momentu cofnięcia zgody na ich przetwarzanie, wyrażenia przez Państwa sprzeciwu wobec ich przetwarzania lub zgłoszenia Spółce żądania ich usunięcia – co mogą Państwo uczynić listownie na adres siedziby Spółki lub w formie wiadomości e-mail na adres sekretariat@urtica.pl lub w inny sposób wskazany w kierowanych do Państwa wiadomościach e-mail.
7. Mają Państwo prawo do żądania od Spółki dostępu do danych osobowych dotyczących Państwa, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do przenoszenia tych danych.
8. Mają Państwo prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie (bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem).
9. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
10. Inspektorem Ochrony Danych jest r. pr. Maciej Skory, dane do kontaktu: r. pr. Maciej Skory, Rynek 7, 50-106 Wrocław, e-mail: iod.urtica@iurico.pl, nr tel.: +48 71 344 56 59.
11. Państwa dane osobowe objęte powyższym formularzem nie będą podlegać zautomatyzowanemu przetwarzaniu ani profilowaniu.