W serii przeglądów zagranicznych obserwacji farmaceutów przeczytasz o:

• Roli farmaceuty w procesie farmakoterapii.
• Zadaniach farmaceuty i korzyści z jego pracy w zakresie optymalizacji procesu leczenia.
• Nowych technologiach, będących wsparciem dla optymalizacji farmakoterapii i wzrostu bezpieczeństwa pacjenta.

Hiszpania

Farmaceuci kliniczni stanowią ważny, wręcz nieodzowny trzon szpitalnych interdyscyplinarnych zespołów medycznych, zapewniając bezpośrednią opiekę nad pacjentem i kompleksową, racjonalną farmakoterapię. Założenie z powodzeniem realizowane w Stanach Zjednoczonych ma również swoje odzwierciedlenie w krajach europejskich, m.in. na Półwyspie Iberyjskim.

Na przełomie kilkunastu lat farmacja szpitalna w Hiszpanii uległa wielu przeobrażeniom. Dotyczą one przede wszystkim sposobu postrzegania zadań, jakie wykonuje farmaceuta  oraz przekierowanie jego działań z produktu leczniczego (przyjęcia, przechowania, wydania) w kierunku pacjenta. W myśl tych założeń to właśnie apteka szpitalna jest miejscem uprzywilejowanym dla rozwoju umiejętności klinicznych i to w niej zatrudnieni są  farmaceuci. Bezpośredni wgląd do elektronicznej historii choroby oraz karty zleceń, która dostępna jest w 90% hiszpańskich szpitali, daje możliwość sprawdzenia przepisywanych leków w czasie rzeczywistym, co w połączeniu ze sprawnie działającym systemem dawek jednorazowych – unit dose, umożliwia farmaceucie szybką interwencję kliniczną i naniesienie istotnych uwag bezpośrednio w systemie przed przygotowaniem leków dla pacjenta.

Elektroniczna karta pacjenta działa najsprawniej w obrębie jednej wspólnoty autonomicznej, np. Andaluzji, Galicji, czy Katalonii, dlatego obecnie trwają prace umożliwiające obieg dokumentacji medycznej w momencie zwiększonej mobilności – przeprowadzki lub transportu medycznego z jednej wspólnoty do innej. System unit dose, którego początki wdrożeń w Hiszpanii przypadają na lata 70. XX wieku, stanowi bardzo ważne, nowoczesne narzędzie pracy apteki szpitalnej, pozwalające obniżyć ilość generowanych błędów podczas przygotowywania, wydawania i podawania leków pacjentom, będąc przy tym rekomendowaną przez Ministerstwo Zdrowia Hiszpanii, nowoczesną technologią umożliwiającą optymalizację farmakoterapii i racjonalizację wydatków.

Aby móc rozwijać umiejętności kliniczne w obszarze związanym z adherencją terapeutyczną, hiszpańscy farmaceuci mogą angażować się w pracę grupy roboczej o nazwie Adhefar działającej w ramach Hiszpańskiego Stowarzyszenia Farmaceutów Szpitalnych.

Głównym celem grupy jest promowanie idei poprawy modelu opieki zdrowotnej w oparciu o działania farmacji szpitalnej, tak aby zwiększyć poziom przestrzegania zaleceń lekarskich w populacji oraz projektowanie, zatwierdzanie i zastosowanie narzędzi informatycznych umożliwiających wsparcie farmaceuty podczas sprawowania opieki farmaceutycznej. Jednym z nich jest wdrożenie w 2018 r. w Szpitalu Uniwersyteckim de la Princesa w Madrycie mobilnej aplikacji o nazwie MemoPast®. Aplikacja, która uzyskała aprobatę Hiszpańskiej Agencji Leków, przypomina pacjentom o porze przyjęcia leku. Dodatkową funkcją jest możliwość bezpośredniego kontaktu farmaceuty z pacjentem on-line, gdy ten ma wątpliwości dotyczące przebiegu swojego leczenia.

Inną aplikacją stworzoną dzięki współpracy apteki szpitalnej i działu IT Szpitala Uniwersyteckiego Ntra. Sra. De Candeleria na Teneryfie jest AdhPlus. Narzędzie dedykowane jest pacjentom zarażonym wirusem HIV, przypomina o wyznaczonej porze przyjęcia leku, informuje o zbliżającym się terminie wizyty u farmaceuty szpitalnego, oraz o wyczerpaniu się opakowania czy ilości tabletek pozostałych do końca kuracji. AdhPlus motywuje również chorych, obliczając, jaki poziom adherencji terapeutycznej uzyskali w wybranym przedziale czasu.

W codziennej pracy farmaceuty możliwość szybkiego wykrycia istotnych klinicznie interakcji pomiędzy lekami przyjmowanymi przez pacjenta jest bardzo ważna. Uznanym w Hiszpanii i na świecie narzędziem pozwalającym na otrzymanie rzetelnych i sprawdzonych danych jest amerykański Lexicomp. Aplikacja mobilna i wersja on-line dostarcza przejrzystych, zwięzłych informacji o lekach (popartych danymi z badań klinicznych), dlatego z powodzeniem jest wykorzystywana podczas pracy w hiszpańskim szpitalu.

Rola farmaceuty szpitalnego w systemie hiszpańskiej opieki zdrowotnej jest nieoceniona. Podejmowane przez niego działania kliniczne przyczyniają się do poprawy efektywności farmakoterapii, zwiększenia świadomości pacjentów na temat wagi prawidłowego stosowania się do zaleceń terapeutycznych oraz obniżają wydatki związane z gospodarką lekową. Podstawą wysokiej pozycji hiszpańskiej farmacji szpitalnej / klinicznej w Europie jest z całą pewnością przyjęty ponad 42 lata temu model kształcenia pomagisterskiego dostosowujący się do dynamicznie rozwijającego się rynku medycznego, który w połączeniu z szerokim dostępem do nowych technologii umożliwia w pełni wykorzystanie potencjału farmaceuty w szpitalu.

Autor :
mgr farm. Katarzyna Gancarz

Artykuł pochodzi z dodatku Lideo do magazynu „Farmakoekonomika Szpitalna” nr 47 „Farmaceuta na oddziale wsparciem mądrego leczenia. Polska vs. Świat”